(Thị trường) – Thời gian gần đây, cơ quan Hải quan đã tích cực thực hiện nhiều chương trình cải cách và hiện đại hóa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp. Một trong những thành tựu đáng chú ý của ngành Hải quan là cải cách quy trình kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu.
Nhiều chính sách quản lý chưa rõ ràng
Trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, cơ quan Hải quan đã phát hiện những khó khăn và vướng mắc liên quan đến việc thực hiện quy định về kiểm tra an toàn thực phẩm. Cụ thể là những trường hợp liên quan đến mặt hàng thực phẩm nằm trong phạm vi quản lý theo quy định tại Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ, chi tiết hóa một số điều của Luật An toàn thực phẩm. Danh sách này được phân loại và quản lý bởi Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và Bộ Công Thương, và được công bố trong các Phụ lục II, III và IV kèm theo Nghị định số 15/2018/NĐ-CP.
Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra và rà soát danh mục hàng hóa thuộc đối tượng kiểm tra an toàn thực phẩm, theo hướng dẫn của Thông tư số 11/2021/TT-BNNPTNT, Thông tư số 28/2021/TT-BYT và Quyết định số 1182/QĐ-BCT, một số mặt hàng cụ thể đã được quy định trong Phụ lục II, III, IV của Nghị định 15 không được đưa ra trong các hướng dẫn chi tiết của các Thông tư và Quyết định của các Bộ tương ứng. Ví dụ, như mặt hàng hạt hướng dương, hạt dẻ có mã số HS 20081991; trà lúa mạch với mã số HS 20089990; viên nước lẩu, cà ri có mã số HS 21041099; và các mặt hàng súp (như súp nấm, súp kem, súp thịt bò cay, canh dài heo…) và nước xuýt thuộc nhóm 2104…
Tổng cục Hải quan đặt ra câu hỏi về việc xác định cách thức kiểm tra an toàn thực phẩm cho những mặt hàng thuộc đối tượng kiểm tra theo quy định tại Nghị định số 15, nhưng không được quy định chi tiết trong các Danh mục kèm theo Thông tư 11, Thông tư 28 và Quyết định 1182. Cụ thể, liệu những mặt hàng này cần phải kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu hay không, và nếu cần, thì bộ chuyên ngành nào (Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương hay Bộ Y tế) sẽ thực hiện kiểm tra.
Ngoài ra, tại Mục 6 Phụ lục II của Nghị định 15, quy định rằng “Các sản phẩm khác không được quy định tại danh mục của Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT” sẽ thuộc quản lý của Bộ Y tế. Từ đó, cơ quan Hải quan đề xuất cần làm rõ những trường hợp mặt hàng không được quy định trong Danh mục của Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT theo Nghị định 15, và cũng không thuộc các danh mục kiểm tra an toàn thực phẩm của các Bộ tương ứng. Với những trường hợp này, liệu Bộ Y tế sẽ có thẩm quyền kiểm tra an toàn thực phẩm hay không.
Nhằm giải quyết thủ tục hải quan cho các doanh nghiệp một cách thống nhất và hiệu quả, Tổng cục Hải quan đã đề nghị Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT cung cấp các giải đáp liên quan đến vấn đề này. Mục tiêu của đề xuất là tạo ra sự rõ ràng và minh bạch trong việc áp dụng các quy định về kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu.
Cắt giảm đáng kể mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành
Hoạt động kiểm tra chất lượng và an toàn thực phẩm trong quá trình nhập khẩu đã đối diện với nhiều vướng mắc. Bao gồm chính sách quản lý không rõ ràng và tình trạng chồng chéo trong việc kiểm tra chuyên ngành. Nhằm giải quyết tình hình này, Quyết định số 38/QĐ-TTg do Thủ tướng Chính phủ ban hành đầu năm 2021 để cải cách mô hình kiểm tra chất lượng và an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Đây là một bước quan trọng để giải quyết các vấn đề “nút thắt” và tối ưu hóa quy trình.
Theo Quyết định 38, cơ quan Hải quan sẽ đảm nhiệm vai trò làm đầu mối trong quá trình kiểm tra chuyên ngành. Trong khi các bộ, ngành khác sẽ thực hiện hậu kiểm. Đồng thời, Quyết định này xác định 7 nội dung cụ thể cho cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu:
Tại sự kiện Tọa đàm “Hải quan đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển hoạt động logistics, nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa xuất nhập khẩu” diễn ra tại TP Hồ Chí Minh, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan thuộc Tổng cục Hải quan, ông Nguyễn Bắc Hải, đã chia sẻ về những thành tựu của ngành Hải quan trong cải cách kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Đây là một trong những hoạt động đã mang lại nhiều kết quả tích cực trong thời gian gần đây. Hướng tới mục tiêu cải cách hành chính và đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp, như đã định hướng bởi Chính phủ.
Trong nỗ lực này, ngành Hải quan đã cắt giảm đáng kể số lượng mặt hàng cần phải kiểm tra chuyên ngành. Đồng thời thực hiện chuyển đổi phương thức kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Cụ thể, Bộ Công Thương và Bộ Khoa học và Công nghệ đã chuyển hơn 90% mặt hàng từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Trong khi đó, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng với Bộ Công an đã hoàn toàn chuyển toàn bộ mặt hàng từ tiền kiểm sang hậu kiểm.
Những bước tiến này không chỉ thể hiện sự quyết tâm của ngành Hải quan trong việc thúc đẩy cải cách hành chính, mà còn tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong việc kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu đã được thể hiện thông qua việc sửa đổi và bổ sung nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và kiểm tra chuyên ngành. Các điểm đáng chú ý bao gồm tăng đối tượng được miễn kiểm tra và miễn giảm kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa đã có 3 lần nhập khẩu đạt yêu cầu.
Trong quá trình này, phạm vi kiểm tra cũng đã có những điều chỉnh quan trọng. Thay vì kiểm tra chặt đối với tất cả các lô hàng nhập khẩu, đã chuyển sang áp dụng 3 phương thức kiểm tra: kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường và kiểm tra giảm.
Các bộ, ngành liên quan đã đưa ra các biện pháp cụ thể để thực hiện cải cách này. Bao gồm sửa đổi và bổ sung 29/38 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và kiểm tra chuyên ngành. Điều này giúp định rõ hơn quy trình kiểm tra và tạo điều kiện linh hoạt cho việc thực hiện.
Hơn nữa, việc hoàn thành ban hành danh mục hàng hóa kèm mã số HS (48/60 danh mục) đã hỗ trợ xác định chính xác các mặt hàng cần kiểm tra và áp dụng các biện pháp kiểm tra phù hợp. Ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn và loại bỏ một số mặt hàng khỏi danh mục hàng hóa; tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình kiểm tra chất lượng và an toàn thực phẩm. Các điều chỉnh này đóng góp giải quyết các thách thức trong kiểm tra chất lượng và an toàn thực phẩm cho hoạt động xuất nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong quá trình kiểm tra hàng hóa.
Nguồn: https://baophapluat.vn/nganh-hai-quan-dot-pha-trong-kiem-tra-chuyen-nganh-hang-hoa-xuat-nhap-khau-post484731.html
